|
TARİHİN MEKANI - HALİFELİK
|
|
|
HALİFELER
İLK DÖRT HALİFE DÖNEMİ:
HZ.Ebu Bekir Dönemi (632-634)
Hz.Ebu Bekir ,Hz.Muhammedin ölümünden sonra ortaya çıkan karışıklıkları önlemek için kesin tedbirler aldı.Hz.Ebu Bekir,ilk olarak yemen'de ortaya çıkan sahte peygamberleriortadan kaldırdı.Zekat vermek istemeyen kabilelerin üstüne ordular gönderildi.Bu kabilelerin zekat vermesi sağlandı.
Hz.Ebu Bekirin büyük hızmetlerinden birisi ise kur'anı kerimi kitap haline getirmesi.Hz.Muhammede gelen ,vahiy katipleri tarafından yazılmış ve müslümanlar tarafından ezberlenmişti.Hafızların bir bölümü şehit olunca kur'an-ı kerim haline getirlmesi zorunlulugu ortaya çıktı.Hz.Ebu Bekirin isteğiyle ,Hz muhammedin vahiy katiplerinden olan Zeyd bin sabit'in başkanlıgında birkurul oluşturuldu.Bu kurul,ayrıayrı sahifelerde bulunan kur'an sure ve ayetlerini bir araya toplayıp ,hafızların ezberlediklari kur'an ile bunlar karışrıtılarak kur'an haline getirilmiştir.
Hz.Ebu Bekir döneminde suriye toprakraklarınsda yapılan "Yermük şavaşı"nda(634)Dogu roma kuvvetleri agır bir hasara uğratıldı.Yermük zaferi arabistan dışında kazandıgı ikinci zaferdir.Bu zaferle,ileride yapılacak bütün fetihlerin önü açılmıştır.
Hz.Ebu Bekir ,Yermük zaferinden kısa bir süre sonra vefat etti.(634)
Hz.Ömer Dönemi:(634-644)
Hz.Ebu Bekir vefat edince müslümanlar,onun vasiyetine uyarak Hz.Ömeri halife seçtiler.Hz.Ömer döneminde mısır ,suriye,ırak,iran ve azerbaycan fetedildi.
Suriyenin Fethi:
Hz.Ömer,halife oldugunda suriyedeki islam orduları fetihleri devam ediliyordu.Ebu Ubeyde komutasındaki islam ordusu şam'ı kuşattı,altı ay süren kuşatma sonunda şam fetedildi.suriye'nin tamamen fethi 636 yılına kadar sürdü.Bu arada dogu roma orduları ile "Ecnadeyn" savaşı yapılmıştı (636).Bu savaştan sonra suriyede tutunamayacagını anlayan dogu rama orduları suriyeden geri çekildiler.
İranın Fethi:
Hz.Ebu Bekir döneminde sasanilerle savaş ilk savaş hirenin alınmasıyla başladı.Halit Bin Velidin suriyeye gönderilmesinde sonra Ebu Ubeyde hiredeki orduların komutanlıgına atanmıştı.Bu ordu,küfe yakınlarında fırat nehrini salla geçerek sasanilere saldırdı.Sasani ordusundaki filleri gören müslümanlar çok şaşırdılar .köprü savaşı olarak bilinen bu savaş müslümanların yanilgisiyle sonuçlanmıştır(634).
Müslümanlar, köprü savaşında yenilmelerine ragmen irnın fethini gerçekleştirmek için faaliyetlerine devam ettiler.sasani hükümdarıda müslümanlar üzerine bir ordu gönderdi.Müslüman ve sasani orduları kadise denilen yerde üç gün boyunca savaştılar ve savaşı müslümanlar kazandı(636).Kadisiyle savaşı denilen bu savaştan sonra ırak,müslümanların eline geçti. Müslümanlar basra ve küfede ordugah sehirleri kurarak iranın fetihine devam ettiler.Sasaniler,Celulada müslümanlara karşı direnmek istedilerse de 637 yılında tekrar yenildiler. Müslümanlar ,sasanilerin başkenti olan medaine girdi.
Sasaniler yeni bir ordu kurarak iranın fethini tamamlamaya çalışan islam ordusunu Nihaventle durdurmak istediler yapılan savaşta iki ordununda komutanları öldü. Savaşı müslümanlar kazandı ve sasaniler tamamen dağıldı(642)
Nihavent savaşı sonunda iranda müslümanların önüne çıkacak güç kalmamıştı. Hz.Ömer Döneminin sonlarına dogru iran, tamamen fetedildi.İranın fethi tamamlanınca müslümanlar,Horasan bölgesinde türklerle komşu oldular.
İranın fethi sırasında islam orduları,birtaraftanda azerbeycana ilerledi.643-644 yılları arasında bütün azerbaycanı elegeçirdiler islam orduları kafkaslar ve hazar denizinede ulaştılar.
Mısır'ın Fethi:
İslam ordusu komutanlarından Amr bi As,Mısır seferine çıktı.Buradaki dogu roma ordusunu yenerek Mısırı ele geçirdi(640-641).Hiristiyanlar cizye vergisine ödemelerine zorunda bırakılarak dinlerinde serbest bırakıldalarAmr bin as mısır yakınların'da kahirede "fusfat" şehrini kurdu.Amacı kuzey afrikanın fethine hazırlanırken bu şehri ordugah olarak kullanmaktı.Msırın fethi (642)yılında iskenderiyeyi ele geçirmesi tarafından tamamlandı.Hz.ömer (644)vergisinin indirilmesini isteyen bir demirci tarafından şehit edildi.
Hz.Ömer Döneminde İslam Devletinin Kurumları Oluşturuldu:
- Ülke toprakları ayrılarak valilik sistemi kuruldu.
- Adli sistem kurularak mahkemeler oluşturuldu ve illere kadılar tayin edildi.
- Düzenli ordular ve ordugahlar kuruldu.
- İslam devlet hazinesi beyt'ül mal adıyla sistemleştirildi.
- Vergiler sistemli hale getirildi.
- Askeri ıkta sisteminin temelleri atılarak feth edilen toprakların verimli kullanım yolları açıldı.
- Askeri posta teşkilatı kuruldu.
Hz.Osman Dönemi (644-656)
Hz.Ömerin şehit edilmesinden sonra Hz Osman şüra denilen bir kurul tarafından halife seçildi.Hz Osmanın Dönemindede Doğu Roma ile savaşlar sürdü.
Suriye valisi muaviye,anadoluda kayseriye kadar ilerlemiştir.ve kurdugu donanma ile kıbrısı feth etmişti(649).zamanla dahada gelişen islam donanması ile dogu roma ordusu ile yapılan savaşları müslümanlar kazandı(655).Zatü's savari ile anılan bu zafer müslümanların ilk deniz zaferidir.
Hz.Osman zamanında islam orduları doğuda horasana kadar ilerledi.horosana gelen müslümanlar ilk defa türklerle mücadeleye başladı.İslam orduları horosan ve harzem ülkelerini fethetti ve ceyhun ırmagına kadar feth etti.Azerbaycan ve gürcistanı da feth eden müslümanlar,Kafkas daglarına kadar dayanarakhazar türkleriyle komşu oldular.Diyer taraftan kuzey afrikada tunusu ele geçirdi.Tunus fethinden sonra islamiyet,kuzey afrikanın yerli halkı olan berberiler arasında hızla yayıldı.
Hz.Osman Kur'an-ı Kerim'i çogaltarak mekke,basra,küfe,şam ve mısır gibi önemli islam beldelerine gönderildi.Bir örnegide baskent medinede kaldı.
Hz.Osman,kureyş'e mensup ümeyyeogulları olarakta bilinen emevi ailesindendi.Hz.Osman ahlak itibariyle iyi ve hoşgörülü bir yapıya sahipti.Halifelik makamına geldiginde islam devletinin sınırları çoHk geniş cografyalara ulaşmış,degişik din ve kültürden insanlar aynı devlet çatısı altında birleşmişlerdi.Bu, durum devletleri yıkılan bir kısım insanların hoşnutsuzluguna ve isyan baslatmalarına neden oldu.
Emevi ailesinden olanlar devletin üst kademelerine getirilince diger müslümanlar bu durumu hoş karşılamadı.küfe ve mısırda yöneticilere karşı ayaklanmalar çıktı.Ayaklananların elebaşları medineye giderek Hz.Osmanı Kur'an-ı Kerim okudugu sırada şehit ettiler (656).
Hz.Ali Dönemi (656-661)
HZ. ALİ DEVRİ(656 – 661)
ÖZELLİKLERİ
1-4. ve son halife
2-Hz.Muhammed’in amcası Ebu Talip’in oğlu
3-İlk Müslümanlardan
4-Hz.Muhammed’in damadı ( Hz.Fatıma ile evlenmiştir.) ( Hz.Muhammed’in soyu Hz.Ali ile
Hz.Fatıma’nın evliliğinden doğan çocuklardan- Hasan ve Hüseyin- devam etmiştir.)
HZ. ALİ’NİN DÜŞMANLARI
1-Talha 2-Zübeyr 3-Hz.Ayşe 4-Muaviye
CEMEL VAKASI ( DEVE OLAYI)
Tarih: 656
Taraflar: Talha, Zübeyr, Hz.Ayşe X Hz.Ali
Sebep: Hz.Ayşe, Hz.Osman’ın katillerinin kısa sürede bulunup cezalandırılmasını istiyor, Hz. Ali
ise bu işi zamana bırakıyordu.
Sonuç:1- Bu olay, Müslümanlar arasındaki ilk büyük savaştır. 2-Hz. Ali bu olaydan sonra Medine'ye dönmemiş, Irak'ın merkezi olan Kufe'ye yerleşmiştir.Böylece başkent Kufe’ye taşınmıştır.3- Talha ve Zübeyr şehit oldu. Hz.Ayşe Medine’ye gönderildi.
SIFFİN SAVAŞI
Tarih: 657
Taraflar: Muaviye X Hz.Ali
Sebep: Muaviye Hz. Ali’nin halifeliğini kabul etmiyor ve Hz.Osman’ın katillerinin bulunmasını istiyordu.
Sonuç: Hz.Ali savaşı kazanmışken, Muaviye’nin askerleri mızraklarının uçlarına Kuran sayfaları taktı. Hz.Ali’nin askerleri Kuran’a karşı savaşmayınca Hakemlere gidildi.
HAKEM OLAYI
Tarih: 657
Taraflar: Hz.Ali’ni hakemi (Eşari) – Muaviye’nin hakemi ( Amr b. As)
Sebep: Sıffin Savaşı sonunda Hz.Ali’nin mi yoksa Muaviye’nin mi halife olacağını kararlaştırmak için hakemler bir araya geldi.
Sonuç: Hakemler yeni bir halifenin seçilmesine karar verdiler. Ancak Muaviye’nin hakemi Amr b. As, Muaviye’nin halife olduğunu hileli bir yolla ilan etti.
Önemi: Hakem Olayı sonucunda İslam dünyası üçe ayrıldı: 1-Hz.Ali yanlılarına Şii
2-Muaviye yanlılarına Emevi 3-İkisini de kabul etmeyenlere Hariciler denir.
Nehrevan Savaşı ( 658 )
Hz. Ali kuvvetleriyle , hariciler arasında yapılan savaşta , Hariciler yenildiler ise de varlıklarına son verilememiştir.
HZ. ALİ’NİN ÖLDÜRÜLMESİ
Hariciler, İslam dünyasını parçalayanların Hz.Ali, Muaviye ve Amr b. As olduğuna inanıyorlardı. Üçünü de öldürmeye karar verdiler. Muaviye, hafif yaralanarak kurtuldu, Amr b. As, öldürülemedi. Ancak Hz. Ali, İbni Mukem adlı bir Haricinin zehirli hançeriyle namaz kılarken şehit edildi.
Değerlendirme :
1-Hz. Ali iç olaylarla uğraşmak zorunda kaldığından, birliği sağlayıp dış fetihlere girişememiştir. Bu nedenle dönemi fetihsiz geçmiştir. 2-Emevi soyu, iktidarı kaybetmemek için Hz. Ali'nin halifeliğini tanımamıştır. 3- Bu dönemde İslam dünyasında,ilk ayrılıklar baş göstermiştir.
|
Bugün 24 ziyaretçi (65 klik) kişi burdaydı!
|
|
|